Анастасію Іванаўну Адамовіч я сустрэла ў бальніцы, дзе яна праходзіць стацыянарнае лячэнне. Маё пытанне “Ці памятаеце вы вайну?” яе трошкі здзівіла, але падзяліцца сваімі ўспамінамі яна ахвотна згадзілася. Вось толькі адразу з твару знікла ўсмешка і вочы напоўніліся сумам. Гэта, зразумела, я прымусіла яе вярнуцца ў той далёкі 41-ы, калі побач з дзяўчынкай Настачкай хадзіла смерць, калі кожны дзень быў напоўнены жахам. Не, ніколі не забудуцца тыя дні, такая памяць не мае тэрмінаў.
— Я ў Мінічах нарадзілася ў 1934 годзе, нас у мамы было тры дачушкі, я самая старэйшая. Адкуль стала вядома, што вайна пачалася, я зараз не памятаю, помню толькі, як самалёты ляцелі нямецкія і ўсе людзі ў лес уцякалі. Бомбы рваліся то там, то тут, а мы ўсё беглі і беглі, нібы той лес нас мог уратаваць. Пэўна ж, не мог, проста людзі ў паніцы не ведалі, што рабіць, куды хавацца. Вось прыбеглі мы да альшыны і там сядзелі, а як тыя самалёты трохі прыціхлі, усе ў вёску вярнуліся. Там у братоў Сняжыцкіх пасярэдзіне сяла было два скляпы, вялікія такія, адзін яшчэ і сёння ёсць. Вось мы ў іх і схаваліся. Двое сутак сядзелі галодныя, перапалоханыя. А потым мяне мама паслала дадому па сухары. У нас былі сухары насушаныя і ў куфры схаваныя. Я і пабегла. Дабегла да нашага хлява і тут чую: нешта ля вуха свіснула, аж хустачку сарвала з галавы. Я не зразумела, што гэта такое, і далей пабегла. Прынесла тых сухароў і маме расказваю, як усё было. Яна так напалохалася, плакала, перажывала. Аказалася, што гэта снайпер па мне страляў. Можа не трапіў, а можа, проста палохаў, хто ведае, але мама дзякавала Богу, што я жывая засталася.
Потым трохі сціхла і мы вылезлі з тых скляпоў, прыйшлі дадому. На другі дзень кароў пайшлі пасвіць, а тут адкуль ні вазьміся зноў самалёты наляцелі. Бомбы пачалі рвацца, каровы папалохаліся, разбягаюцца, а мы, дзеці, таксама хто куды пабеглі. Нікога не забіла, не параніла, на шчасце.
За сялом жыта расло, ужо каласкі пачалі сілу набіраць, дык яго ж усё вытапталі, аж глядзець было шкада. Мы хадзілі па тым жыце, я дзве хустачкі насавыя знайшла, другія дзеці таксама нешта знаходзілі.
У вёсцы немцы стаялі, а акурат на нашым падворку была іх кухня. Яны курэй па сяле лавілі, скубалі і варылі сабе есці. А аднойчы ў нейкім склепе рускага салдаціка знайшлі. Вывалаклі яго, паставілі пасярод вуліцы і пачалі штыком прабіваць навылет. Шмат разоў, пакуль ён не кончыўся. Мы, дзетвара, стаялі і ўсё бачылі. Шкада было таго салдаціка, але ж мы нават плакаць ад страху баяліся. Стаялі як укопаныя і глядзелі. Потым немцы нас убачылі, закрычалі: “Хальт!” Адзін наставіў на нас вінтоўку, мы паўцякалі.
Шмат чаго страшнага было, пакуль немцы гаспадарылі ў вёсцы. Людзі жылі і не ведалі, ці сустрэнуць наступны дзень.
Дзякаваць Богу, наша вёска ўцалела, а вось праз горку ад нас Лідзяны датла немцы спалілі. Людзі зямлянкі капалі і ў іх жылі.
Ядвіга КОБРЫНЕЦ.
