Красавік распачаўся Міжнародным днём птушак. Гэтая дата экалагічнага календара прыпадае якраз на першае чысло. З яе нагоды Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя нашай краіны ініцыявала правядзенне акцыі па вырабу і вывешванню кармушак і штучных гняздоўяў. Гэта з аднаго боку, а з другога... Я ведаю юнака, для якога назіранне за пярнатымі стала своеасаблівым ладам жыцця.
Ужо некалькі гадоў запар Дзмітрый Шыманчук з Ціхаволі, кажучы без усялякага перабольшання, жыве птушкамі. Падтрымлівае сувязь з такімі ж апантанымі пярнатым царствам членамі грамадскай арганізацыі “Ахова птушак Бацькаўшчыны”. Фатаграфуе крылатых, падлічвае, назірае, як яны паводзяць сябе ў натуральных пушчанскіх умовах, фіксуе час іх прылёту з выраю, майструе для іх кармушкі і гняздоўі, ласуе ў галодны час. Не дзіва, што з усіх канцоў да вокнаў самавучкі-арнітолага злятаюцца, як дадому, чароды сініцаў і вераб’ёў... А апошнія дванаццаць месяцаў увогуле прынеслі Дзмітрыю шмат адкрыццяў і ўражанняў.
Падчас летніх канікулаў сябар-студэнт прапанаваў ціхавольскаму хлопцу паўдзельнічаць у рабоце па падліку вяртлявай чаратоўкі. Так юны арнітолаг уключыўся ў міжнародны праект па ахове гэтай птушкі, 50 працэнтаў міравой папуляцыі якой прыпадае, дарэчы, на Беларусь. Дзмітрый трапіў у заказнік Спораўскі, што на Брэстчыне. Колькі ж асалоды прынесла неўтаймаванаму аматару птушак, здавалася б, нялёгкая хадзьба па балоце, работа з навігатарамі для ўліку самцоў вяртлявай чаратоўкі, вывучэнне мясцовай расліннасці, закідванне сетак для адлову птушак!
Раскрыла перад Дзмітрыем свае абдымкі і Прыбугскае Палессе. Тут, у лагеры для старшакласнікаў і студэнтаў, прайшлі па-сапраўднаму незабыўныя дзянькі. Самым жа галоўным для хлопца было тое, што яго акружалі такія блізкія па духу аматары-арнітолагі. Гуртам цікавей вандраваць уздоўж азёр, вызначаючы віды птушак. А хадзіць даводзілася нямала: па дванаццаць кіламетраў па балоцістай мясцовасці, і гэта ў поўным абмундзіраванні — у рыбацкіх ботах, з рукзакамі.
Паклікала лета Дзмітрыя і ў Драгічынскі раён, на балота Званец. На гэты раз у кампаніі з каардынатарам праекта па ахове вяртлявай чаратоўкі, прадстаўніком грамадскай арганізацыі “Ахова птушак Бацькаўшчыны” Уладзімірам Малашэвічам. Місія была ранейшай: улік птушак. Трэба сказаць, цікавасць да пярнатых сабрала тут не толькі беларусаў, але і братоў-расіян, латышоў. Расійскія навукоўцы на мясцовым матэрыяле здымалі фільм пра “вяртлявую”. І менавіта тут, на Званцы, Дзмітрый пазнаёміўся з латвійскім навукоўцам Оскарсам Кеішсам. Оскарс адразу сярод многіх вылучыў цікаўнага юнака. Што казаць, талент здалёку відаць! І — Дзіма атрымаў запрашэнне ў Латвію. Такіх “абраных” беларусаў, кажучы да гонару нашага юнага земляка, было няшмат (Дзіма ды адзінаццацікласнік з Маларыты). У Латвіі ж на беразе Балтыйскага мора разам з групай арнітолагаў хлопец цэлы кастрычніцкі тыдзень “працаваў” на станцыі акальцоўвання. У “лётны” час, расказвае, за паўтары гадзіны даводзілася прымаць у рукі да трох соцен птушак: трапляліся сініцы, каралькі, дзятлы, крыжадзюбы, слонкі, дразды... Занятак, які па-сапраўднаму заварожвае і акрыляе паклонніка птаства. Ноччу ж адпраўляліся на пошукі соў (дарэчы, адна з самых любімых Дзіміных птушак). Гасцінную ж Латвію Дзіма прывёз дадому на шматлікіх фотаздымках, зробленых у час экскурсій па краіне, у падараваных яму буклетах, кнігах, на дысках...
Словам, увесь гэты час бацькі Дзімы Уладзімір Яўгенавіч і Святлана Міхайлаўна толькі і паспявалі сустракаць сына з дарогі і... збіраць у новае падарожжа. У даважку да ўсяго і спальны мяшок свайму юнаму арнітолагу набылі. Трэба сказаць, што ўсе Дзіміны пачынанні падтрымліваюць не толькі яго галоўныя аднадумцы і сябры — бацькі, але і настаўнікі (асабісты дзякуй дырэктару Дабравольскага ВПК ДС-САШ Людміле Уладзіміраўне Петрасян).
А сёння... Дзмітрый працягвае жыць птушкамі. Па-ранейшаму прападае ў лесе, на рэчцы — там, дзе ёсць птушкі. Паглыбляе свае веды пра пярнатых, і галоўны падказчык у гэтай справе для яго — сама прырода. Удзельнічаў у IV раённай навукова-практычнай канферэнцыі сярод вучняў. Яго работа “Паразіты птушак” у секцыі “Біялогія, хімія, экалогія” адзначана дыпломам І ступені. “Тэарэтычна ў адной птушкі можа быць да 50 паразітаў, — з юнацкім запалам апавядае Дзмітрый. — У час падрыхтоўкі матэрыяла знайшоў 49”. У аснову работы ляглі “латвійскія” назіранні.
Дзіма — пастаянны карыстальнік разнастайных “птушыных” сайтаў, у тым ліку і сайтаў ГА “Ахова птушак Бацькаўшчыны”. Дарэчы, адзін з іх створаны і ў Гродзенскай вобласці, дзейнічае ўжо год. Па прапанове ціхавольскага арнітолага на ім сістэматычна падаюцца феналагічныя назіранні па прылёту птушак з выраю.
...У першыя дні мая ў Тураве пройдзе традыцыйнае свята птушак, спаборніцтвы па фотапаляванню. Грэе Дзіму ўспамін пра акальцаваных ім летась тураўскіх буслоў, пра адкрыццё ў горадзе помніка куліку-марадоне, пра самую вялікую ў Беларусі тураўскую калонію белых чапляў... Няма сумненняў, калі б не напружаны перыяд выпускных і ўступных экзаменаў, ён быў бы там і сёлета...
Р. S. Поспехаў табе, Дзімка, ва ўсіх справах! Заставайся сабой, не губляй сваёй самасці — яна табе да твару!
Наталля КОМАР.
Фота Грыгорыя ШЫРАЕВА і Дзмітрыя ШЫМАНЧУКА.
На здымках: Дзмітрый Шыманчук; «У госці» да буслоў; беларусаў і латышоў яднае арніталогія.
