Трыццаць гадоў у адзіноце
Вёска Бортнікі – адна са старэйшых паселішчаў раёна. Гісторыя сведчыць, што калісьці тут вядомы беларускі і польскі фалькларыст, археолаг, этнограф Міхал Федароўскі запісаў абрад вяселля. Праз шмат гадоў абрад быў узноўлены і паказаны на беларускім тэлебачанні ў праграме “Запрашаем на вячоркі”. У тыя далёкія гады, калі тут быў фалькларыст, вёска была вялікай і шматлюднай. Жыло тут больш як дзвесце жыхароў. І большасць з іх займалася пчалярствам. Гэта акрамя асноўных заняткаў – земляробства, жывёлагадоўлі і іншых спраў, якіх хапае на сяле.
Але беглі гады, старыя пакінулі гэты свет, маладыя ўсё больш рваліся ў горад, і адна за другой сірацелі бацькоўскія хаты. Крыж- накрыж забіваліся дошкамі вокны, і забывалася сцежка да роднага парога. Калі ў пастарэўшых дзяцей і прыходзіла думка пра той куточак, які застаўся нікому не патрэбны, то вяртацца ўжо не было куды.
Але ёсць і іншыя прыклады. І наш аповед пойдзе пра хату, да якой вярнулася жыццё тады, калі яна ўжо не спадзявалася. Зарослая густым бур’яном да самага даху, з пачарнелымі вокнамі і паваленым плотам, яна ціхенька памірала, страціўшы ўсякую надзею.
Калісьці ў гэтай маленькай хатцы кіпела жыццё. Гаспадар – Юльян Болван – меў залатыя рукі. Быў на дзіва спраўным краўцом. Шыў кажухі, паліто, касцюмы, усё верхняе адзенне. Да яго прыязджалі з блізкіх і далёкіх вёсак, і ён амаль не падымаў галаву ад сваёй швейнай машыны. Жонка Яніна больш завіхалася па гаспадарцы ды ў полі. І дзень у дзень (акрамя нядзелькі) хадзіла ў калгас. У яе найболш за ўсіх у вёсцы было працадзён. Атрымлівала падзякі, ганаровыя граматы, узнагароды. Працавітымі вучыла быць і сваіх дачушак – Рэгіну і Ядвігу. Рэгіна звіла сваё гняздо тут, у Бортніках, недалёка ад мамы з татам, а Ядвіга – у Вялікай Бераставіцы.
Ляцеў час. Занямог гаспадар і неўзабаве памёр. Бабулька не магла жыць адна ў пустой хаце і падалася да дачкі Ядвігі. Там скончыўся яе жыццёвы шлях.
Хата засталася адна. На жаль, прабыла ў такой адзіноце аж трыццаць гадоў. Але аднойчы прыйшоў дзень, калі скрыпнулі веснічкі, шчоўкнуў ключык у замку і расчыніліся наўсцяж дзверы. На парозе з’явілася унучка Аліна. Сумна сустрэла яе дзедава хатка. Але праз пачарнелыя вок-ны неўзабаве прабіліся першыя праменьчыкі сонца, і раптам пасвятлела ў хаце і на душы.
З таго дня мінула пяць гадоў. Усяго пяць! А колькі тут усяго зроблена, вачамі не ахапіць! І вось я ў гасцях у Аліны і Мікалая Герасімовічаў. Ветлівая, добразычлівая гаспадынька частуе мяне духмянай гарбатай, і мы паціху гутарым у маленькім пакойчыку.
– Нас у мамы чацвёра было: я, сястра Марыя і браты – Тадзік і Юра, – расказвае Аліна Францаўна. – Калісьці мама нас, дачок, усё ў горад адпраўляла, ёй хацелася, каб у нас было жыццё лягчэйшае, чым у яе. Бо яна змалку напрацавалася, свету не бачыла. А мама наша вельмі добрай краўчыхай была. Ёй ад бацькі гэтае ўменне перадалося. Толькі яна вяскоўкам абновы шыла. Таксама з усёй акругі да яе прыязджалі жанчыны, дзяўчаты маладыя. Сама фасоны прыдумвала, выкрайкі рабіла. Людзі дзівіліся, як яна ўмела так спраўна шыць. Дарэчы, дзедаў і мамін талент мне перадаўся таксама. І я вельмі люблю шыць. Да сёння гэтым займаюся.
Хата зноў ажыла
Паслухаліся дачушкі матулю, паехалі з вёскі ў горад. Аліна ўладкавалася на Гродзенскую птушкафабрыку. Там пазнаёмілася з будучым мужам Мікалаем. Ажаніліся, у хуткім часе маладая сям’я атрымала кватэру. Нарадзіліся дзеткі – сынок Мікалай (на жаль, сем гадоў мінула, як няма яго ўжо на свеце) і тры дачушкі – Рэгіна, Вера і Даша. Да мамы ў вёску часта прыязджалі, а дзедава хата так і пуставала. Сумна было глядзець. Але рукі, як кажуць, не даходзілі да яе. Так і стаяла пакінутай. А сям’я ў фабрычным пасёлку жыла, за горадам. Кватэра з усімі выгодамі была, але ж мелі магчымасць жывёлу трымаць, агароды садзіць. Нават кароўка была, свінкі, куры, агарод вялікі. Аліна цешылася, бо да працы на зямлі з маленства прывыкла. Усе вольныя хвілінкі ў агародзе была, гаспадарку даглядала. Вось так і жылі, дзетак гадавалі. А тым часам горад “набліжаўся” да іх пасёлка. І зусім скора на іх агародах “выраслі” шматпавярховыя дамы. І гаспадарку, вядома ж, нельга было трымаць.
– А рукі па зямлі сумавалі. Ой, як сумавалі! – гаворыць Аліна Францаўна. – І я , і муж месца сабе не знаходзілі ад бяздзеяння. І тады я падумала пра дзедаву хату. Проста ў вачах стаяла: такая пакінутая, зарослая, асірацелая. Сказала мужу, і ён таксама загарэўся ідэяй.
Яны прыехалі ў Бортнікі і адразу ўзяліся за работу. Перш-наперш трэба было прыбраць зараснікі, каб хоць у хату ўвайсці. Прыбралі. Увайшлі. Пачалі афармляць дакументы на хату. Пасля пачалася вялікая перабудова. Правялі электрычнасць, памянялі вокны, зрабілі прыбудоўку, на даху “канёк” усталявалі, з’явілася ў хаце ванная, ёсць халодная і гарачая вада і шмат чаго іншага. І не толькі ў хаце. Падрамантавалі хлеў, і ў хуткім часе там з’явілася жывёла.
Стары дзедаў сад таксама патрабаваў увагі. Хацелі спачатку папрасіць якога трактарыста, каб той прайшоўся пару разоў плугам і пераараў зямлю. А тут гаспадару прыйшла думка пусціць туды парасят. Яны за пару дзянькоў такі парадак там навялі, што заставалася толькі граблямі пазграбаць тое, што яны старанна павыкарчоўвалі. Вось дык дапаможцы!
І песня жыць дапамагае
Дарэчы, пра песні. Аліна з самага дзяцінства з імі не расстаецца. У школе спявала, у клубе, на вячорках вясковых. І калі ў гарадскім Доме культуры пры птушкафабрыцы, дзе яна працавала, ствараўся ансамбль “Фабрычны каларыт”, Аліна Францаўна была адна з першых яго ўдзельніц. І ў хуткім часе ні адно гарадское мерапрыемства не абыходзілася без удзелу гэтага цудоўнага ансамбля.
Муж Аліны Францаўны нахвальвае жонку, кажа, што такога звонкага голасу няма ні ў адной салісткі ансамбля. А яна ў сваю чаргу з цеплынёю гаворыць пра мужа.
Аліна Францаўна з такой цеплынёю гаворыць не толькі пра сваіх родных. Пералічыла ўсіх суседзяў і пра кожнага добрае слова сказала. І пра вёску сваю таксама з вялікай любоўю і шчырасцю гаворыць.
Ядвіга КОБРЫНЕЦ
Фота аўтара
