Аднойчы да нас у рэдакцыю завітала жанчына з нязвычнай просьбаю: напісаць пра суседку Яўгенію Іосіфаўну Аўсейчык, якой спаўняецца 90 гадоў. Гэта залаты чалавек, добрая, шчырая, мудрая жанчына, зараз такіх мала на свеце. Яна для ўсіх суседзяў, як мама, як старэйшая сястра, як верная сяброўка. Пачуўшы такія водгукі, захацелася пазнаёміцца з бабуляй. І вось мне адчыняе дзверы прывабная, прыгожа апранутая кабета, якой ну ні за што не дасі дзевяноста гадоў, шчыра ўсміхаецца і запрашае ва ўтульны пакой. І палілася цёплая гутарка пра доўгае і даволі складанае жыццё бабулі Яўгеніі.
– Нарадзілася я тут, у Свіслачы, нават на гэтай самай вуліцы, – успамінае мая субяседніца. – Нас у мамы трое было, я – сярэдняя. Раслі, як усе, працаваць вучыліся змалку, у нас свая гаспадарка была, так што працы хапала ўсім. Падрасла трошкі, пайшла ў польскую школу, добра вучылася, скончыла сем класаў у 1939-м. Пасля вераснёўскіх падзей зноў пайшла ў школу, ужо з рускай мовай навучання. Правучылася яшчэ два гады, і тут вайна. Ці трэба гаварыць, як было ўсім цяжка, пад якім страхам жылі?! У 1942-м старэйшага брата ў Германію вывезлі. Мама перажывала, плакала, але, дзякуй Богу, ён хутка ліст прыслаў, напісаў, што працуе на шахце. Трошкі спакайней стала. Але не надоўга. У сакавіку 44-га пачалі забіраць маладых дзяўчат і хлопцаў, каму споўнілася па 19 і 20 гадоў. Пад гэтыя "зборы” трапіла і я. Са мной ехалі Жэня Маеўская і сёстры Ліда і Зіна Маліноўскія. Завезлі нас спачатку ў Ваўкавыск, а адтуль у Германію, у горад Бартэнштайн. Гэта ў 47-мі кіламетрах ад Кёнігсберга. Прыехалі "купцы”, забралі нас каго куды. Я трапіла да маладой гаспадыні. Яна мела дачушку маленькую, а другую пры мне нарадзіла. У яе была вялікая гаспадарка: сем кароў, свінні, куры, гусі ды 16 гектараў зямлі. Я адна ў яе працавала. Тры разы на дзень кароў даіла, свіней карміла, прыбірала за імі, у поле хадзіла. А сама маленькая была, худая. Бывала валаку на каромысле дзве флягі па 20 літраў, а плечы да зямлі прыгінаюцца. Гаспаданя ж яшчэ крычыць: "Вышэй падымай, бачыш, флягі па зямлі цягнуцца”. А я не магу вышэй, я ж невысокая. Так і жыла. Праўда, кармілі някепска і не вельмі збыткавалі. Калі нашы ўжо былі блізка і чуваць было гул гарматаў, то немцы ўсіх пачалі эвакуіраваць. Жывёлу паадвязвалі і так пусцілі, а нас некуды павезлі. У дарозе дзеці пачалі хварэць і малодшанькая дзяўчынка памерла. Дзевяць месячыкаў было ёй. Маці закруціла яе ў нейкае палатно, палажыла ў карзінку, у якой пасуду з сабою везла, ды і пахавалі мы яе ў лесе. Маці не плакала, толькі стаяла і нешта ціхенька гаварыла. Пэўна, малілася.
І вось прыйшоў Дзень Перамогі, і нам можна было вяртацца дадому. Прыехалі я і яшчэ некалькі палякаў у Беласток, а далей ехаць не магла, бо не мела пропуску праз мяжу. Я з нейкім ваенным перадала пісьмо маме, каб яна не турбавалася, каб ведала, што я жывая. У мяне дзядзька жыў у Польшчы ў Каралёвым Мосце. Ён там свяшчэннікам быў. Я ў яго месяца тры жыла. А потым атрымала пропуск і вярнулася дадому. Вось дзе радасці было. Брат, дзякаваць Богу, таксама вярнуўся.
У нас быў дом на дзве палавіны. У адной мы жылі, а ў другой швейная арцель размяшчалася. Вось туды я і пайшла працаваць. Ніхто мяне не вучыў шыць, сама да ўсяго даходзіла. Старалася, каб работу сваю рабіць не горш за другіх.
А потым замуж пайшла. Мой Сяргей з беднай сям’і быў, мы з ім разам у школе вучыліся. Нейкі час яны нават жылі ў нас. Мама іншы раз яго заціркаю карміла з малаком. Ён тады жартаваў: "Вось ажанюся з вашай Жэняю, буду штодзень зацірку есці”. Для яго, відаць, гэта вялікім прысмакам было.
Не бачыла я, каб ён да мяне заляцаўся, і не сказаць, каб вельмі мне падабаўся, але як пасватаўся да мяне, то я згадзілася замуж за яго пайсці.
І не шкадавала ніколі. Добрых дзетак мы з ім выгадавалі: адна дачушка, Таццяна, у Ялце жыве, а другая, Елізавета, тут, у Свіслачы. У мяне тры ўнучкі, чатыры праўнучкі і адзін праўнук. Старэйшая праўнучка ўжо скончыла вышэйшую навучальную ўстанову і ўладкавалася на працу.
А мужа я даўно пахавала. Мы з ім толькі 29 гадоў разам пражылі. Ужо 36 гадоў я ўдава. Прывыкла, куды дзенешся. Ён мяне з маладосці вучыў жыць без яго. Вельмі любіў спадарожнічаць, быць у дарозе. Фатографам быў, яму падабалася шукаць новыя мясціны, знаёміцца з новымі людзьмі. А я больш дома была, дзяцей гадавала. Працавала ў швейным атэлье. Была спачатку проста швяёй, а потым брыгадзірам. Часам прыходзілася і закройшчыка падмяняць. Я добра шыла, людзі да мяне прыходзілі часта, каб пашыць нешта. Даводзілася і па начах працаваць. Трэба было дзяцей вучыць, на ногі ставіць.
Вось так жыццё і прамільгнула. Зараз дзевяноста споўніцца, а здаецца, што і не жыла.
Дзякуй Богу за дзетак добрых, унукаў, праўнукаў, за суседзяў, якія мне, што дзеці родныя. Ніколі ні з кім я не пасварылася, нікому зла не жадала. Старалася дапамагчы людзям, чым магла, вось і яны да мяне з адкрытым сэрцам, з усёй душою. Я лічу, што свае дзевяноста не дарма пражыла. А ці не гэта самае галоўнае?
Слухаць Яўгенію Іосіфаўну – адно задавальненне. Яна ціхенька гутарыць, і мы перабіраем з ёю фотаздымкі. Іх шмат. Не дзіва: муж быў фатографам. А ў асобнай папцы ганаровыя граматы. Іх таксама вельмі многа. Яўгенія Іосіфаўна ўсё жыццё адпрацавала на адным месцы. І нават будучы на заслужаным адпачынку, шчыравала яшчэ 12 гадоў. Ёсць сярод узнагарод і Ганаровая грамата ад Вярхоўнага Савета. На тыя часы гэта была вельмі значная ўзнагарода.
Мы развітваемся з Яўгеніяй Іосіфаўнай, і яна так шчыра просіць прабачэння за тое, што адняла ў мяне час, а я сардэчна дзякую ёй, што падарыла мне так шмат хвілін сапраўднага задавальнення ад знаёмства з ёю, ад яе аповеда пра сваё доўгае жыццё і няпросты, але ўсё ж шчаслівы лёс. Менавіта сёння ёй спаўняецца 90. Няхай жа на яе шляху гэта будзе не апошняя круглая дата.
Ядвіга КОБРЫНЕЦ.
Фота Грыгорыя ШЫРАЕВА.
