banner

«Я бегаў сустракаць яго на край сяла»

02 Июля’14
1635
«Я бегаў сустракаць яго на край сяла»Бора Рэвін (Барыс Міхайлавіч Рэвін), сын ваеннага камандзіра, нарадзіўся 21 студзеня 1938 года за 3 гады і 5 месяцаў да вайны ў г. Дзяржынску.
– Я маленькі быў, калі вайна пачалася. Але так шмат памятаю. Тата мой у першы дзень на фронт пайшоў. Мы тады ўжо ў Вілейшах жылі, кватаравалі ў сям’і адной. Машына затрымалася каля дома, тата прыйшоў у хату, каб развітацца з мамай і са мной. Мама вельмі плакала, тулілася да яго, абдымала. А тата цалаваў мамін твар, вочы. Потым падхапіў мяне, таксама цалаваў, ціснуў да сябе і сказаў: "Хадзем, я пракачу цябе да паварота”. Я, вядома ж, узрадаваўся, не разумеў яшчэ нічога. Тата пасадзіў мяне ў кабіну побач з сабою, і мы паехалі. На ўскрайку машына затрымалася, тата высадзіў мяне і сказаў: "Вось тут на канцы сяла і сустракай мяне. Я хутка вярнуся. А ты слухайся маму, дапамагай ёй і чакайце нас з перамогай”. 
Без таты было вельмі кепска. Мама часта плакала. А потым прыйшла машына, і мы з мамай ды іншымі жанчынамі, жонкамі ваенных, пачалі збірацца некуды ехаць. Даехалі да Пружан, а там ужо немцы. Усе бежанцы падаліся назад. Доўга ішлі. З намі была жанчына з маленькай грудной дзяўчынкай, а карміць яе не было чым, дык яна яе сваёю слюною карміла. А яшчэ ўрэзалася ў памяць, як ляжаў наш салдат, накрыты з галавою плашчпалаткаю, а немец хацеў зняць з яго боты, а салдат аказаўся жывым і выстраліў з пісталета ў таго немца. Тады падбеглі іншыя і пачалі калоць яго штыкамі. Доўга калолі, увесь быў у крыві. 
Дабраліся неяк зноў да Вілейшаў. А былыя гаспадары нас ужо браць не хочуць, баяцца. Тады суседка цётка Поля ўзяла нас да сябе. 
Я не ведаў, што мая мама звязана з партызанамі. Ды і што я мог ведаць у чатыры ці пяць гадоў? Аднойчы мама прыйшла і сказала, што ў Навасадах расстралялі маладую жанчыну, жонку ваеннага. Перад расстрэлам яна прытуліла да сябе дзіця, і ніхто не даў рады адарваць малога ад яе. Так і расстралялі разам. Мама сказала: "Як прыйдуць па мяне, я тое самае зраблю. Не хачу, каб маё дзіця па свету сіратой бадзялася. Няхай лепш разам…»
А потым наступіў той дзень. Я памятаю, як прыйшла машына з немцамі і затрымалася каля хаты. "Гэта за мною”, – ціха сказала мама і паглядзела на мяне. А я ў чым быў выскачыў з хаты і бег, пакуль не стаміўся… 
А тым часам маю маму і яшчэ адну маладую жанчыну (у яе засталася дзяўчынка Лора, такая ж, як я) вялі ў лес на расстрэл. Потым ужо мне расказвалі, як іх расстрэльвалі, як потым паліцай адзін пачуў ціхі стогн, вярнуўся, адвярнуў нагою маму і сказаў: "Ты шчаслівая кабета, ну раз так, то жыві…”  
Вечарам мужыкі пайшлі туды, каб пахаваць расстраляных. Следам за імі і я ішоў плачучы. Але там ляжала толькі адна жанчына, Лоркіна мама. Маёй мамы не было. 
Яна вярнулася дадому праз некалькі дзён. Змучаная, параненая. Пакуль яна хадзіла, у нейкай вёсцы ёй перавязалі рану, але яна крываточыла і балела. 
Цёця Поля прамыла рану, улажыла маму ў пасцель. Я не адыходзіў ад мамы, хацеў, каб яна мяне абняла, пагаварыла са мной. Але яна ляжала амаль беспрытомная. 
Потым нехта данёс старасце, што яна жывая і што вярнулася дадому. Той далажыў у камендатуру. Там сказалі, ну раз такая жывучая, то няхай жыве. Але хутка перадумалі.
У той дзень мне споўнілася шэсць гадоў. Цёця Поля нават нешта прыгатавала для мяне смачнае. І тут у хату ўварваліся немцы. "Падымайся, паедзем у бальніцу”, – сказалі маме. Яна праз сілу паднялася, накінула на сябе цёплую шаль, падыйшла да мяне і ціха прашаптала "Бывай, сыночак” і пайшла да дзвярэй.  
Маму вывелі з хаты, і адразу ж пачуліся стрэлы. Стралялі доўга-доўга, здавалася, бясконца. Я забіўся ў куток і баяўся нават дыхаць. А кулямёты ўсё стракаталі і стракаталі…
Потым суседзі, якія праз вакно бачылі, што там рабілася, расказвалі, як немцы страляюць-страляюць, а потым адвернуць маму, патрасуць за плечы і зноў страляюць.
Вечарам, калі вясковыя мужыкі прыйшлі, каб яе пахаваць, то казалі, што жывога месца не было на ёй. Немцы стараліся, каб ужо напэўна…
У той самы дзень з лесу прыйшлі партызаны, каб мяне забраць, але цёця Поля не аддала. У іх з мужам не было дзяцей, дык яна мяне вельмі любіла. 
Спачатку мы хаваліся з ёй у суседзяў, потым з’ехалі ў другую вёску, бо цёця Поля вельмі баялася, што прыйдуць немцы, каб расстраляць і мяне. А потым ужо спакойна жылі да вызвалення.
Памятаю, як я штодзень бегаў на край сяла сустракаць тату. Прыбягу і доўга-доўга стаю, углядваючыся ў далечыню. Усё здавалася, вось-вось з’явіцца машына, і тата пасадзіць мяне ў кабіну, мы прыедзем да цёці Полі, і я раскажу яму пра маму… А ён усё не ехаў і не ехаў. Прыйшла перамога, мужчыны вярталіся з фронта ў сяло, а таты ўсё не было. Каб вы ведалі, як доўга я яго чакаў! Некалькі гадоў бегаў сустракаць. 
У 46-м я пайшоў у школу. Прывяла за руку цёця Поля. Яна для мяне была замест мамы, любіла вельмі і шкадавала, я плаціў ёй такой самай любоўю. 
У 53-м паслалі запрос у ваенны архіў і даведаліся, што старшы лейтэнант Міхаіл Рэвін быў цяжка паранены ў баях пад Мінскам і папаў у палон. Да 43-га прабыў у лагеры для ваеннапалонных у горадзе Нюрнбергу. Там і памёр. 
Пасля вайны маміны астанкі балі перазахаваны ў брацкую магілу недалёка ад Поразава. Акурат ля дарогі. Калі ні еду, затрымаюся, пастаю. І той страшны дзень зноў устае ў памяці…
Ён даўно вырас, маленькі хлопчык Борка, і валасы пакрыліся шэраням, і вочы страцілі малады бляск. Але памяць не мае тэрмінаў. І яна зноў і зноў вяртае яго ў тыя далёкія дні, калі ён падшпаркам ганяўся па вясковай вуліцы, калі назаўсёды з ім развіталася мама, калі  бегаў за сяло сустракаць тату… І нікуды не дзецца ад гэтай памяці.
Ядвіга КОБРЫНЕЦ

Предыдущая статья

Гордость нашей семьи – дедушка-фронтовик