Бабульку прывезлі сярод ночы. Альбіна, суседка па палаце, вельмі абурылася, бо прасіла, каб да яе нікога не клалі, каб спакойна было. Жанчына павярнулася да сцяны і накрылася коўдрай амаль з галавою. Тым часам каля бабулі мітусіліся дзяжурны ўрач, мядсёстры. Ставілі кропельніцу, мерылі ціск, супакойвалі.
«І чаго яны каля гэтай старой круцяцца, – думала Альбіна. – Каля мяне, маладой, так не мітусіліся. Не іначай, якога «крутога» маці».
Жанчына спрабавала заснуць, але гэта ёй ніяк не ўдавалася. Яна павярнулася на другі бок і раптам убачыла ля дзвярэй свяшчэнніка. Ён моўчкі стаяў і паглядаў на мітусню вакол бабулі.
«Дзіўна, – падумала Альбіна, – што яму тут трэба?» І раптам мароз пайшоў па скуры. Успомнілася, што свяшчэннікаў завуць, калі хто-небудзь памірае. Вось, пэўна, бабуля зараз і адкінецца, відаць, перад смерцю пакаяцца ў грахах рашыла.
Альбіне зрабілася вельмі страшна. Яшчэ бракавала, каб у яе на вачах гэта ўсё і здарылася. «Вось падлячуся дык падлячуся», – з жахам думала маладая жанчына.
Але праз некаторы час бабулі стала лепш. Урач палічыў у яе пульс і выйшаў з палаты. Сястра паправіла старой падушку і звярнулася да свяшчэнніка:
– Айцец Цімафей, вашай маці ўжо нічога не пагражае. Ціск амаль нармальны, вунь і шчокі паружавелі.
– Дзякуй вам вялікі, – усміхнуўся да яе свяшчэннік. – З Божай дапамогай мы і на гэты раз справіліся. Я магу з ёю пагаварыць?
– Так, толькі пажадана, нядоўга. Бабулі трэба адпачыць.
Сястра выйшла з палаты, а свяшчэннік падышоў да ложка маці. Ён асцярожна ўзяў яе руку, дакрануўся да яе вуснамі, прылажыў да сваёй шчакі.
– Мамачка, ты зноў мяне напалохала, – сказаў ён ціха, амаль шэптам.
– Сыночак, не турбуйся за мяне, я ўжо пажыла, – яна слаба паціснула яго далонь.
– Ты нам так патрэбна, мамачка: і мне, і Аленцы, і ўнучкам тваім. Мы цябе так любім, ты ж ведаеш.
– Ведаю, дзетачка, ведаю. Ты ідзі ўжо, сынок, позна, не паспееш выспацца, а заўтра ў цябе шмат працы. Людзі будуць ісці да споведзі перад Ражством, і самому да свята трэба рыхтавацца. Ды і тут чалавеку спаць перашкаджаем, трэба святло выключыць.
– Зараз пайду, мама, а ты адпачывай. Заўтра прыбягуць да цябе Аленка з дзяўчынкамі, ды і я пасля палудня забягу.
Свяшчэннік пацалаваў маці, шчоўкнуў выключацелем і пайшоў.
Альбіна здолела задрамаць толькі пад самую раніцу. Абудзілася ад гучнай размовы ў калідоры.
– Хто, хто дазволіў палажыць Тапатухіну ў другую палату? Вы што, з глузду з’ехалі? – крычала старэйшая медсястра, якая толькі што прыйшла да працы.
– Я нічога не ведаю, – апраўдвалася санітарка, якая таксама толькі што з’явілася, – запытайце ў Ніны, яна дзяжурыла.
– Ніна, Ніна, што тут у вас робіцца? Чаму Тапатухіну перавялі ў другую палату?
– Супакойцеся, Надзея Рыгораўна, гэта зусім другая Тапатухіна.
– Як — другая?
– Другая, толькі прозвішча такое ж.
У палату, дзе ляжалі Альбіна з бабуляй, увайшла высокая жанчына з незадаволеным тварам.
– Добрай раніцы. Хто тут Тапатухіна?
– Добрай раніцы, – адазвалася бабуля. – Гэта я Тапатухіна. А што, у вас тут яшчэ адна такая ёсць?
– Ёсць, я ўжо было падумала, што гэта яе сюды перавялі.
– А як завуць тую, другую?
– Элеанора Сцяпанаўна яе завуць. Можа, раднёй вам даводзіцца? Прозвішча не вельмі распаўсюджанае.
– Не, не раднёй, – адказала бабуля. – Але прыходзілася сустракацца. Скажыце, а ў якой палаце яна ляжыць? Я хачу наведаць яе.
– Яна, бабуля, ляжыць у дванаццатай палаце на сацыяльным ложку.
– А што эта значыць – «на сацыяльным» ?
– Гэта значыць, што яна самотная, нікому не патрэбная, вось да нас і прывезлі, каб зіму перакантавалася, а вясной у дом састарэлых павязём. Як дажыве…
– А што, можа не дажыць?
– Ну, гэтага ніхто не ведае, але здароўя ў яе няма, хадзіць амаль не можа, толькі сядзіць ды плача цалюткімі днямі.
Сястра выйшла, а бабуля паднялася з ложка, прычасалася, апранула халат.
– Добрай раніцы, – прывіталася з ёй Альбіна. – Як вы сябе адчуваеце? Можа, вам рана яшчэ ўставаць?
– Добрай раніцы, дачушка, я сябе добра пачуваю. Вось пайду, знаёмую праведаю. Цябе як завуць?
– Альбіна. А вас?
– А мяне Ганна Іванаўна. Будзем знаёмы.
– Зараз на сняданак пазавуць. Можа, потым пойдзеце?
– Можа і потым, – яна зноў села на ложак, і віхор успамінаў закружыўся ў галаве.
…Яны з Тарасам пабраліся зусім маладымі. Ганна кахала мужа і вельмі хацела нарадзіць яму дзіцятка. Але ж нешта не магла зацяжарыць. Міналі гады, і мара стаць маці станавілася ўсё больш недасягальнай. Тарас станавіўся ўсё больш халодным, пачаў позна прыходзіць дадому, часта папракаў, называў «ялавіцай». Ганна плакала, але цярпела, лічыла, што папрокі справядлівыя.
І вось аднойчы, калі Тарас паехаў у лес на нарыхтоўку дроў, да яе прыйшла прыгожая высокая дзяўчына з блакітнымі вачамі і распушчанымі па плячах кучаравымі валасамі.
– Ты Ганна? – спытала яна з парога.
– Так, я. А што вам трэба?
– А я – Элеанора, Эла. Прыйшла сказаць, што Тарас да цябе не вернецца. Не любіць ён цябе. Ды і пустая ты, як жабрацкая торба. А я яму дзяцей нараджу, колькі ён захоча.
У Ганны падкасіліся ногі. Яна ледзь паспела прысесці на край лавы.
– Як не прыйдзе? Мы ж вянчаліся, мы перад Богам прысягалі, што разам будзем да смерці.
– Вось і жыві са сваім Богам, а я буду з тваім мужам, – дзяўчына звонка засмяялася, закінуўшы галаву. – Ты не бядуй, мы паедзем адсюль, больш ты нас не ўбачыш.
Дзяўчына моцна грукнула дзвярыма і пайшла.
Тарас забраў свае рэчы, калі Ганна была на працы. А праз няпоўны месяц яна пачала сябе кепска адчуваць і зразумела, што зацяжарыла. Гэта здарылася праз дзесяць гадоў пасля вяселля. Жанчына верыла, што гэта цуд ад Бога, што дзіцятка, якое нарэшце ў яе з’явіцца, будзе ад Яго падарункам. Колькі яна малілася, колькі слёз выліла перад абразамі. І вось нарэшце збылася мара. Яна стане маці.
…Ганна выгадавала сына адна. Ён рос вельмі добрым і паслухмяным хлопчыкам. З малых лет яна вучыла яго маліцца, жыць згодна з Божымі запаведзямі. І калі Цімох аднойчы сказаў ёй, што хоча вывучыцца на свяшчэнніка, Ганна плакала ад шчасця і бясконца дзякавала Богу за такі шчодры дар. Пра Тараса і Элу яна больш нічога не чула. І вось сёння такая неспадзянка.
Паснедаўшы, яна прайшла па калідоры і затрымалася ля дзвярэй з нумарам 12. Асцярожна пастукалася і, пачуўшы адказ, адчыніла.
У палаце стаялі чатыры ложкі. Два з іх пуставалі. На адным сядзела старэнькая маленькая бабуля і корпалася ў сваёй тумбачцы. Другая жанчына ляжала, павярнуўшыся да сцяны.
– Я шукаю Элеанору Тапатухіну.
– Норка, уставай, да цябе прыйшлі, – пазвала бабуля жанчыну.
Яна паволі павярнулася і села. Уважліва паглядзела на Ганну Іванаўну і, не пазнаўшы, спытала:
– А вы хто?
– Эла, ты не пазнала мяне? Гэта я – Ганна.
– Ганна? Якая?
– Тапатухіна я, як і ты.
Твар жанчыны раптам зрабіўся пунсовым. Яна закрыла яго далонямі і ўпала галавой на падушку.
Ганна Іванаўна падышла да яе, прысела на край ложка, пагладзіла па спіне.
– Не плач, Эла, я даўно пра ўсё забылася. І ўсё даравала. Раскажы, як гэта так сталася, што ты апынулася тут? А Тарас? Ён жывы?
– Не, памёр ён. Сямнаццаць гадоў, як няма яго.
– А дзеці?
– Паспіваліся яе дзеці, – буркнула суседка. – Яна захварэла, ляжала адна ў хаце. Каб суседзі не прыйшлі, то і памерла б.
Элеанора маўчала і не падымала вачэй. Ганна падышла, села на ложак, дакранулася рукой да пляча. Ад гэтага дотыку плечы ўздрыгнулі і з грудзей вырваўся працяглы стогн.
– Чаго ты прыйшла? Пацешыцца з маёй бяды?
– Ніколі я чужой бядою не цешылася, а да цябе прыйшла таму, што выпадкова даведалася, што ты тут ляжыш. Няма ў мяне да цябе злосці і крыўды. Даўно даравала. Сына сама выгадавала, ён у мяне свяшчэннік, паважаны чалавек. Маю добрую нявестку, тры ўнучачкі, ужо дарослыя.
– А я нібы і не жыла, – жанчына зноў закрыла далонямі твар і заплакала. – Хіба думала калі, што так будзе? Траіх дзяцей нарадзіла, а засталася адна-адзінюткая, нікому не патрэбная.
– Богу патрэбная. Да Яго ідзі, паспавядайся і адчуеш палёгку.
– Ты, праўда, так думаеш?
– Я не думаю, я ведаю. Сёння пасля абеду мой Цімох прыйдзе, я яго да цябе прышлю.
– Каго? Свайго сына?
– Так, сына.
Элеанора хацела нешта сказаць, але не мела сілы. Яна глядзела на Ганну Іванаўну і не магла паверыць, што перад ёй тая самая Ганна, у якой некалі яна адабрала мужа.
Айцец Цімафей сапраўды прыйшоў пасля абеду да маці. Тая вывела яго ў калідор, нешта тлумачыла, а потым павяла ў 12-ю палату.
Элеанора спавядалася доўга. Ёй перашкаджалі слёзы, якія ліліся і ліліся па высахшых шчаках. Свяшчэннік не перабіваў, моўчкі слухаў і трымаў за руку, а калі выйшаў з палаты, Элеанора доўга сядзела на ложку і глядзела некуды ўдалячынь. За апошнія дваццаць гадоў ёй не было так спакойна і светла на душы. Значыць, Бог дараваў. Значыць, жыццё працягваецца. Разам з Хрыстовым Нараджэннем яно пачнецца занава.
Ядвіга КОБРЫНЕЦ.
