Чарговая такая сустрэча адбылася ў мяне з Верай Канстанцінаўнай Яроцкай з вёскі Манчыцы. Добрая, сціплая, працавітая жанчына. У красавіку бабуля адзначыла 90-гадовы юбілей. У гэты дзень у яе хаце сабраліся родныя, блізкія людзі: сыны з нявесткамі, унукі, праўнукі і нават прапраўнук. Гучалі шчырыя віншаванні і самыя добрыя пажаданні ў адрас імянінніцы. Яна слухала, і сэрца напаўнялася дзіўным святлом, а вочы – слязьмі радасці.
Бо як гэта прыемна – адчуваць сябе шчаслівай маці, бабуляй!
Родам з ваеннага дзяцінства
Яна нарадзілася ў вёсцы Глушкі і была старэйшай у сям’і. Вядома, што старэйшаму дзіцяці заўсёды найбольш прыходзілася і працаваць, і малодшых няньчыць. У сям’і Калачоў, акрамя Веры, былі яшчэ два хлопчыкі – Васіль і Пётр, і дзяўчынка Леначка. Жылі сціпла, але дружна, бацькі любілі дзяцей, стараліся, каб выраслі яны сумленнымі, працавітым і добрымі.
Калі Веры споўнілася шэсць гадоў, чорная хмара вайны засланіла неба і адабрала дзяцінства. Верынага бацьку і іншых мужыкоў з вёскі прымусілі вартаваць чыгунку. Аднойчы, калі на варце стаяў бацька і мамін брат, партызаны падышлі да іх і сказалі, каб на нейкі час адышлі далей, бо яны будуць узрываць. І ўзарвалі нямецкі цягнік. Немцы схапілі бацьку з дзядзькам, доўга мучылі, здзекваліся, білі. Яны не прызналіся. Дзякуй Богу, праз трое сутак адпусцілі.
– Немцы па хатах хадзілі, збіралі яйкі, малако, іншыя прадукты, – успамінае Вера Канстанцінаўна. – Мы вельмі баяліся іх, бо гэта не людзі былі, а горшыя за звяроў.
Калі ўжо адступалі, у сорак чацвёртым, солтыс загадаў вяскоўцам збірацца, бо ўсіх павязуць у Ломжу. Але людзі пачалі ў лес уцякаць, і мы таксама. Бацькі выкапалі зямлянку, і мы хаваліся ў ёй. Каб вы ведалі, як было страшна! Два тыдні хаваліся людзі ў лесе. Прапалі тады двое дзетак. Іх так і не знайшлі…
Нашы Глушкі ўцалелі, а суседнюю вёс-ку Бязводнікі спалілі. Людзі без даху над галавой засталіся, але дзякавалі Богу, што жывыя.
У канцы ліпеня тату забралі на фронт, а ў верасні ў нас з’явілася яшчэ адна сястрычка. Назвалі яе Кацярынкай, у гонар легендарнай “Кацюшы”.
Пасля перамогі тата вярнуўся дадому. Увесь быў пасечаны асколкамі, аднаго вока зусім не было, а другое ледзь-ледзь бачыла.
У канцы ліпеня тату забралі на фронт, а ў верасні ў нас з’явілася яшчэ адна сястрычка. Назвалі яе Кацярынкай, у гонар легендарнай “Кацюшы”.
Пасля перамогі тата вярнуўся дадому. Увесь быў пасечаны асколкамі, аднаго вока зусім не было, а другое ледзь-ледзь бачыла.
Мы з Глушок перабраліся ў Манчыцы. Дакладней, на хутар каля вёскі. Там жыла бабуля, татава мама. Перавезлі туды дом з Глушкоў і там засталіся. Нарадзілася яшчэ чацвёра дзяцей – Галя, Коля, Міша і Валодзя. Я няпоўны год вучылася ў Глушках і няпоўны – у Палонцы. Не было мне калі вучыцца. Дапамагала малодшых дзяцей гадаваць. Цяжка нам было, што тут гаварыць…
Жыццё працягвалася
Вера ў пятнаццаць гадоў пайшла працаваць у калгас. Ніхто не глядзеў на ўзрост дзяўчынкі. Прыходзілася і араць, і сеяць, і шмат іншай цяжкай працы выконваць. Сеялі табак, потым рвалі, сушылі ў гумне, здавалі ў калгас. Лён таксама сеялі, рвалі, слалі, малацілі. Бульбу садзілі рукамі, потым рукамі выкопвалі. Балота капалі, рабілі кампосты з торфа для ўгнаення поля. І гэта ўсё за працадні. У канцы года за такую працу жменю зерня атрымлівалі.
– Але ж маладая была, спрытная, – працягвае бабуля Вера. – Днём напрацуешся, а вечарам на вячоркі хочацца. Забываліся пра тое, што праца цяжкая, песні спявалі, прыпеўкі, танчылі, жартавалі. Усе мы былі дзецьмі вайны, але ніхто тады не хацеў пра яе ўспамінаць. Жыццё працягвалася!
У маі 1955-га прыйшоў да Веры ў сваты Іван Ярош. У той дзень акурат малодшага брата ў армію адпраўлялі. Вера дала згоду, і ў верасні маладыя распісаліся. Жылі спачатку ў свякроўкі, а ў тае яшчэ пяцёра дзяцей было. Праз год Вера нарадзіла першага сыночка Пецю. Потым адзін за другім нарадзіліся яшчэ тры сыны – Саша, Валера і Сярожа.
Любоўю плацяць за любоў
Вера Канстанцінаўна працавала ў паляводстве, яе муж – трактарыстам. Абое паважанымі людзьмі былі ў мясцовай гаспадарцы, мелі шмат падзяк і ганаровых грамат. Вера Канстанцінаўна ўзнагароджана медалём “Ветэран працы”.
Выраслі сыны, адслужылі армію. Вярнуліся памужнелымі, прыгожымі хлопцамі. Адзін за другім ажаніліся, падарылі матулі ўнукаў. На сённяшні час у бабулі Веры 7 унукаў, 11 праўнукаў і нават адзін прапраўнук.
– Яны мая радасць і шчасце, маё найвялікшае багацце, – гаворыць Вера Канстанцінаўна. – Я іх вельмі люблю, а яны плацяць такой жа любоўю. Зараз са мной старэйшы сынок жыве – Пеця. Ён так аберагае мяне, шкадуе. Сам гатуе ежу, даглядае, дбае пра маё здароўе. Я так удзячна яму. А сынок Саша ўжо пакінуў гэты свет. У Чарнобылі быў пасля выбуху, вось і адбілася на здароўі... Сяргей і Валера – у Свіслачы. Часта прыязджаюць, тэлефануюць. Добрыя ў мяне сыны, ні за аднаго не было сорамна. Хоць я за працаю часу мела няшмат, але яны ў любові раслі, я ім усю душу аддавала. А мужа ўжо 27 гадоў няма на свеце.
Я паглядала на бабульку і цешылася разам з ёю. Тым, што дастойных сыноў выгадавала, дачакалася ўнукаў, праўнукаў, прапраўнука. Тым, што пражыла сваё жыццё годна, самааддана працавала, чым заслужыла падзяку і пашану.
Ядвіга КОБРЫНЕЦ
Фота аўтара
Фота аўтара
