Памяць аб гістарычных каранях мясцовых канфесій, надзвычай даўніх і цікавых, вяртаюць нам экспанаты Свіслацкага гісторыка-краязнаўчага музея. Што ж так беражліва захоўваюць яго фонды? Заглядваем у таямніцы разам з іх галоўным захавальнікам Вольгай Трафімік.
Калі ласка – маленькі кішэнны малітоўнік “Вянок Марыі”, выдадзены ў 1939 годзе ў Кракаве. Кніжка невялікага фармату – усяго 5х8 сантыметраў. Разам з тым мае амаль 200 старонак з малітвамі для Ружанца. Эпіграфам да выдання паслужыла давідаўскае “Утешайся Господом, и он исполнит желания сердца твоего”.
![](/upload/medialibrary/435/435a48145ebc05ce103e8f58b18e4530.jpg)
Ружанец. Гэта і пэўны спосаб малітвы, паслядоўнасць якой адлічваецца, нібы па пялёстках ружы, і матэрыяльны сімвал каталіцкай веры. Накшталт вянка плятуць вернікі вянок з малітваў, каб прынесці яго Божай Маці. Кожная асобная малітва (паклон) адзначана пацеркай на вяроўцы. Асобае пачуццё авалодвае сэрцам, калі ўяўляеш, як размаўляў з Богам, трымаючы ў руках гэтыя крыжык і пацеркі, наш набожны продак. Па “ўзросту” экспанат – даваенны.
![](/upload/medialibrary/9f5/9f55b29122fcfaed9070b6ad74f6c999.jpg)
Каран. Свяшчэнная кніга мусульман. Змяшчае ў сабе асноўныя прынцыпы і ідэі веравучэння, якія, згодна з мусульманскай традыцыяй, былі перададзены прароку Мухамеду праз анёла самім Алахам. У кнізе мноства перасячэнняў з іудаізмам і хрысціянствам. А мова Карана лічыцца непераўзыдзеным узорам арабскага красамоўства. Музейны Каран нават мае дароўны надпіс “На память Алине Романовне Роткевич от Романа Яковлевича Байрашевского”. Выданне пачатку ХІХ стагоддзя.
![](/upload/medialibrary/9e0/9e0b67f9f392153dfb84fc6d46894d67.jpg)
Рарытэты на гэтым не заканчваюцца. 1923 год. Менавіта ім датуецца зборнік-пропаведзь каталіцкага святога Вікенція дэ Поля – заснавальніка кангрэгацый (манаскіх супольнасцей) лазарыстаў і дачок міласэрнасці.
![](/upload/medialibrary/e28/e28a52714bc5d5561cababfa8bc77f2a.jpg)
Вялікая кніга з пахам даўніны (ХVІІІ–ХІХ ст.), з драўлянай вокладкай, у скураным пераплёце, на металічных заклёпках – гэта Мінея месячная. Яна змяшчае службы святых на кожны дзень лютага. Напісана на царкоўна-славянскай мове. Можна нават паспрабаваць пачытаць: у таго, хто знаёмы са стараславянскай азбукай, пэўна, атрымаецца.
Тора. Першая частка Бібліі, так званае “Пяцікніжжа Майсеева” – скрутак (сапраўдны пергамент!) з тэкстам на іурыце. Не іначай, у мінулыя часы захоўваўся ў сінагозе як прадмет рэлігійнага культу іудзеяў. Закрываеш вочы і бачыш, як не радзей аднаго разу ў тры дні гэтая Тора публічна чытаецца свіслацкімі яўрэямі на сходах (а як жа – публічнае чытанне святога пісання было адной з асноў жыцця яўрэйскай абшчыны).
![](/upload/medialibrary/b46/b461d959cbc014139e76b5ac23b067a5.jpg)
Супрацоўнікі музея нямала могуць расказаць і аб іканапісе. У сценах храма гісторыі сёння захоўваецца вялікая колькасць старых абразоў. Як правіла, яны драўляныя, напісаны натуральнымі фарбамі, часта з рызай (альбо акладам – накладным упрыгожаннем, якое пакрывае ўсю дошку паверх пласта краскі, акрамя некалькіх значных элементаў, для якіх зроблены прарэзы). Стварэнне такіх ікон – асобны від дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва.
![](/upload/medialibrary/a33/a336a94306bdd822ac9d791133529560.jpg)
І ў завяршэнне – пра вернага спадарожніка пілігрыма.
– Так называлі старадаўнія складні-абразы, – патлумачылі ў музеі. – Па сваёй структуры яны падобныя на маленькі іканастас. Складні бываюць розныя, у тым ліку і па колькасці створак. А чаму спадарожнік пілігрыма? Усё проста: нашы продкі заўсёды бралі складзень з сабой у дарогу. Верылі, што гэтыя абразкі валодаюць выратавальнай сілай.
Наталля ТУРКО
Фота аўтара