На конкурс
"7 цудаў Свіслаччыны"
На адно з цудаў Свіслаччыны можа прэтэндаваць поразаўская сядзіба Багудзенкі – помнік архітэктуры XIX стагоддзя, які ахоўваецца дзяржавай. Гэта старадаўні маёнтак Багудзек і Бутаўтаў-Анджэйковічаў. Займае роўную тэрасу р. Рось каля пасёлка. Парадная частка мае сіметрычна-восевую планіроўку. На восі размешчана шырокая (10 м) уяздная ліпавая алея. Дрэвы ўтвараюць зялёны звод, за якім адкрываецца партэр з сядзібным домам. Вось сіметрыі перад партэрам падкрэслена дзвюма шчыльнымі групамі клёнаў. У цэнтры партэра размешчаны круг з клумбаю.
Цэнтрам кампазіцыі з’яўляецца сядзібны дом з высокім ломаным дахам, пабудаваны з бруса. Сцены ашалёваны, унутры атынкаваны. Будынак мае складаную кампазіцыю. Бакавыя фасады фланкіраваны двухпавярховымі вежамі, падобнымі на алькежы, завершанымі шатровымі дахамі.
Паркавы фасад мае гранёны эркер з ломаным дахам, парадны фасад упрыгожвае ганак на чатырох слупах, на якіх узвышаецца мансарда. З усходняга і паўночнага бакоў дом акружае пейзажны парк. З заходняга боку да яго прымыкае сад у выглядзе баскета і гаспадарчы двор. Ад партэра праз парк да гаспадарчага двара пралягае ліпавая алея, якая заніруе заходнюю частку парка з лёгка ўгнутаю паверхняй і пейзажным прарэджаным старым дрэвастоем (елка, граб, ясень, таполя белая, дуб, конскі каштан, ліпа, клён, бяроза).
Магчыма алея – элемент старой кампазіцыі. Яна прадстаўлена дрэвамі ва ўзросце 150 – 180 гадоў, маляўніча нахіленымі ў розныя бакі.
Паўночна-усходнюю частку парка займае вялікая паляна, ахопленая нешырокім дрэвавым масівам з чаромхаю. Уздоўж яе праходзіць другая ліпавая алея шырынёю 4 м. У пойме была невялікая водная сістэма з трох вадаёмаў, запоўненых вадою з Росі. Сістэма парушана, вадою запоўнены адзін квадратны вадаём.
Маляўнічым прарэджаным дрэвастоем прадстаўлена частка парка за сядзібным домам у выглядзе авалу, краем якога з’яўляецца добра абведзены склон тэрасы. У глебавым покрыве – злакі і лугавое рознатраўе.
З гаспадарчых пабудоў часткова захавалася гумно.
Сядзіба Багудзенкі не адносілася да вялікіх і мела ў 1924 годзе 375 гектараў зямлі. У даваенны час была падзелена. У 1937 годзе сядзібны двор (жылы маёнтак, гаспадарчыя пабудовы і 120 гектараў зямлі) выкупілі за 120 000 злотых жыхары Поразава (дакладней, гміна). Гэту суму яны атрымалі, прадаўшы лес “Бродкі”. Зямля была падзелена паміж жыхарамі мястэчка, якія займаліся сельскай гаспадаркай. 5 гектараў зямлі гміна аставіла за сабой. У канцы 1939 года тут была створана бальніца. Частку двара заняла воінская часць.
У чэрвені 1941-га ў выніку баёў за Поразава з’явіліся пагарэльцы, якія размясціліся ў Багудзенках. Аднак хутка іх папрасілі вызваліць будынак для нямецкага лясніцтва. Адразу пасля вайны тут адкрылі бальніцу. Цяпер будынак чакае свайго гаспадара.
Падрыхтавала Святлана КАВАЛЬЧУК.
Фота Грыгорыя ШЫРАЕВА.
