banner

Аднавяскоўцы: вёска Церахавічы

04 Июня’19
2888


Даследчыкі лічаць, што назва населенага пункта Церахавічы паходзіць ад прозвішча першага пасяленца – Церах. У 1897 годзе гэта населены пункт Лыскаўскай воласці, дзе налічваўся 51 двор, пражывала 309 чалавек. З ліпеня 1954-га вёска была на тэрыторыі Лаўрынавіцкага сельсавета Поразаўскага раёна, а са студзеня 1960-га ўвайшла ў састаў Свіслацкага раёна. У 2003 годзе тут налічвалася 69 двароў, 164 жыхары.  Зараз вёска знаходзіцца на тэрыторыі Ханявіцкага сельсавета. На пачатак бягучага года ў ёй зарэгістраваны 84 жыхары. З іх 6 дзяцей, працаздольнага ўзросту 53 чалавекі, пенсійнага – 25.


Будни старосты

Анна Юсько – староста деревни Тереховичи. Эту общественную нагрузку возложили на нее четыре года назад. 



Активная, инициативная, легкая на подъем, готова всегда прийти на помощь... Это все о ней, о местной старосте. Так ее характеризуют в сельисполкоме, с этим согласны и земляки. Кому тогда, если не такому человеку, можно доверить эту должность. 

Хотя Анна Вацлавовна и не местная, но со своими односельчанами за девятнадцать лет проживания в деревне хорошо познакомилась. В 1997 году после окончания Могилевского библиотечного техникума уроженка Большой Колоной приехала по распределению в Хоневичи. А через три года вышла замуж за парня из Тереховичей. Так что давно она считает эти места своей второй малой родиной.

Узнать поближе не только земляков, но и жителей окрестных деревень помогла работа. Ведь ей, библиотекарю Хоневичской библиотеки – центра краеведения, приходится делать подворные обходы еще шести окрестных деревень.

Свою главную задачу вижу в решении житейских проблем сельчан, – отмечает староста. 

Она готова лично помочь каждому. Если нужно, и лекарство купит в аптеке, и коммунальные услуги оплатит, и подвезет односельчан в Хоневичи по делам. 


Тереховичские орденоносцы

Супруги Галина Александровна и Иван Федорович Бабаш под стать друг другу: трудолюбивые, ответственные, душой болеющие за свою работу.



Подтверждением их трудовых заслуг стали многочисленные грамоты и благодарности разных уровней. Две самые дорогие награды бережно хранятся в семейном архиве как реликвии. У хозяина дома – орден Трудовой славы III степени, у хозяйки – серебряная медаль ВДНХ «За достигнутые успехи в развитии народного хозяйства СССР». Иван Федорович высокой награды был удостоен в 1976 году, Галина Александровна – в 1977-м.  

Трудовая стезя у каждого из них началась в родном колхозе. Иван после школы пошел на стройку. Тогда еще возводили первый свинарник. Потом была служба в Вооруженных Силах. Демобилизовавшись, молодой человек решил ехать на заработки в Донецк. За девять месяцев на шахте, вспоминает Иван Федорович, заработал приличную сумму денег. Он был младшим из пятерых детей в семье, но, как мог, помогал матери. Потом еще на год поехал в Казахстан поднимать целину. Там получил права тракториста. Так что вернувшегося домой целинника с распростертыми объятьями встретили в колхозе.
У Галины было за всю жизнь одно место работы – свиноферма. Она всю себя отдавала животным, заботилась о них, как о малых детях. Дневала и ночевала, если надо было. По-другому она не могла. Привыкла усердно трудиться с детства. 

Пятьдесят три года назад родилась их семья. Единодушие в отношении к работе, родительским обязанностям укрепили семью с самого начала их совместного пути. Еще больше их соединили дети. Отдаваться полностью колхозной работе они могли благодаря помощи бабушек, которые следили за младшими Бабашами. Занятость родителей положительно повлияла на детей. Они учились хорошо, радовали маму с папой успехами, брали с них пример усердия и ответственности. Возможно, тут не обошлось без наследственности. Иван Федорович в свое время окончил с отличием школу. Ему прочили большое будущее. Но нужно было кормить семью, помогать сестрам. И о своем выборе мужчина не жалеет. 

Галина Александровна – человек с активной жизненной позицией. Тринадцать лет была старостой деревни. Любила она и петь. На протяжении тридцати лет без ее участия не обходилась ни одна концертная программа. 

Творческие способности, хорошая память плюс усердие передались их троим детям, шестерым внукам и, конечно же, обязательно проявятся у девяти правнуков. 


Няпросты лёс жанчыны

Цяжка даюцца ўспаміны пра дзяцінства і жыхарцы з Церахавічаў Ліліі Сцяпанаўне Юсько, таму што яно прыпала на ваеннае ліхалецце.

Нарадзілася яна ў 1935 годзе. Саму вайну жанчына помніць слаба. Але падзеі тых дзён наклалі свой адбітак на яе лёс і лёс яе братоў. У першыя дні вайны іх бацьку, сакратара селькома, немцы адвезлі ў Лыскава і расстралялі. Ад рук акупантаў тады загінулі партыйныя работнікі, міліцыянеры. «Доўга варушылася гара чалавечых цел у яме. Магчыма, там былі раненыя», – успамінае словы маці Лілія Сцяпанаўна.

Цяжка было сям’і без гаспадара. Каб пасадзіць прысядзібны ўчастак, трэба было гаспадыні адрабіць таму, у каго быў конь. Старэйшы брат пасвіў кароў, яны з сярэднім братам жалі, капалі бульбу людзям, якія аддзячвалі малых харчам. Пасля вайны ўсе трое атрымалі такую-сякую грамату. Праўда, толькі зімой ім удавалася наведваць мясцовую пачатковую школу. Але ж чытаць і пісаць навучыліся.

Жаночае шчасце Ліліі Сцяпанаўны доўжылася дваццаць гадоў. Мужа не стала, калі малодшы сын у школу хадзіў. Аб сваім мацярынскім шчасці жанчына расказвае з цёплай усмешкай. Добра і спакойна ёй на душы, што мае трох дзяцей – дачку Ніну і сыноў Івана і Віктара. Яны знайшлі сябе ў прафесіі, звілі свае гнёзды, падарылі бабулі шасцёра ўнукаў і чацвёра праўнукаў.  


«Каб той вайны не бачыць...»



У сваі 86 Софья Васільеўна Ананка выглядае вельмі добра: жвавая, ветлівая, усмешлівая жанчына з натруджанымі рукамі. Яна добра памятае сваё дзяцінства, на якое прыйшліся ваенныя і пасляваенныя гады. 

На пачатак вайны дзяўчынцы было восем гадоў. Тады ўжо бацькі не было ў жывых. Мама выхоўвала іх са старэйшай сястрой адна. 

Софья Васільеўна добра памятае, які страх панаваў у вёсцы. Баяліся невядомага не толькі дзеці, але і дарослыя. Каля хаты выкапалі зямлянку, у якой хаваліся ў час перастрэлак яны і суседзі. Мама як і ўсе жыхары вёскі загнала сваіх дзвюх кароў у лес. Софья з сястрой была пад наглядам суседкі, калі мама хадзіла даіць скаціну.

Запомніўся адзін выпадак, калі разам з імі ў зямлянцы знаходзіўся аднавясковец. Усё здарылася вельмі хутка. Не паспеў ён выглянуць з укрыцця, як кулямётная чарга пранізала яго руку. Усе напалохаліся. Той жудасны страх у памяці жанчыны дагэтуль.

Вайна закончылася. Праўда, моцныя гукі доўга прымушалі ўздрыгваць ноччу дзяцей – усё здавалася, зноў пачалася вайна. «Каб толькі той вайны не прыйшлося бачыць нікому», – гаворыць са слязамі на вачах Софья Васільеўна.

Хаця і цяжка было аднаўляць гаспадарку, успамінае жанчына, але радавала тое, што не трэба было больш хавацца ў зямлянцы. Не палохалі недахоп хлеба і цяжкая праца. Многа гадоў яна завіхалася на калгасным свінарніку. Каб былі добрыя вынікі, заставалася часам да поўначы, калі трэба было дапамагчы свінаматцы апарасіцца або выхадзіць захварэўшае парася.

Яна так і засталася ў сваёй вёсцы, выйшла замуж за мясцовага хлопца. Разам маладыя пабудавалі сваю хату, выгадавалі трох сыноў і дачку. 

Даўно няма гаспадара. Усё часцей гаспадыні нездаровіцца, але яна не сумуе. Адведвае час ад часу аднавяскоўцаў, яшчэ па грыбы і ягады сходзіць. Частымі гасцямі ў бабулі бываюць шэсць унукаў і пяць праўнукаў.

Людміла БАЛЫШ
Фота аўтара

Предыдущая статья

Педагоги слушали итоги